1990-1994: Sự sáng tạo bùng nổ và bước nhảy vọt của công nghệ

Thật khó để phủ nhận rằng những năm đầu của thập niên 90 là thời kì hoàng kim của ngành game, với nhiều tựa game tân tiến và sáng tạo được phát hành. Chỉ trong vài năm, nhiều thể loại mới đã liên tục được ra mắt hoặc hoàn thiện, sản sinh ra những dòng game vẫn còn tồn tại cho tới tận ngày nay, cũng như các tựa game nay vẫn được coi là kinh điển.

Dune II đã đặt ra tiêu chuẩn cho các game RTS; Wolfenstein 3D và Doom đã giới thiệu FPS (hay còn gọi là Doom nhân bản – Doom-clones) với thế giới; Civilization giúp cho thể loại 4X trở nên thịnh hành; Alone in the Dark mở ra thể loại kinh dị sinh tồn; Street Fighter II, Mortal Kombat và The King of Fighters thống trị các máy game thùng; các game đi cảnh (platformer) có Super Mario World, Donkey Kong Country, Sonic, Megaman X, Castlevania: Rondo of Blood và Super Metroid; JRPG thì có Earthbound, Final Fantasy VI, Breath of Fire và Secret of Mana; LucasArts và Sierra phát hành hàng tá game phiêu lưu tuyệt vời; Ultima Underworld đã cho thế giới thấy cách làm game 3D, và danh sách còn kéo dài mãi: Need for Speed, Warcraft, SimCity 2000, Mario Kart, X-COM, Lemmings, F-Zero, Wing Commander, Star Fox, v.v.

Với việc ngày càng nhiều người có thể truy cập Internet quay số (dial-up) hay diễn đàn BBS (Bulletin board system), các ứng dụng và game như Epic Pinball, Duke Nukem và Doom được lan rộng dưới dạng "shareware" (phần mềm chia sẻ). Người dùng có thể dùng thử miễn phí và sau đó có thể dùng bản đầy đủ khi đã trả tiền đăng kí qua thư. Đây là cách để các studio nhỏ tiếp thị trực tiếp trò chơi của họ mà không cần đến các nhà bán lẻ. Sau đó, nhiều tạp chí game bắt đầu đính kèm đĩa CD-ROM chứa các tựa game shareware, cũng như các bản demo và giới thiệu game, giúp chúng càng trở nên phổ biến.

Mảng phần cứng cũng chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt. Cuộc đối đầu giữa Super Nintendo và SEGA Genesis/Mega Drive là một trong những cuộc chiến nổi tiếng nhất trong lịch sử ngành game, nhưng các hệ máy console ít được biết đến hơn như TurboGrafx-16, Phillips CD-I, NeoGeo và 3DO cũng tranh giành chỗ đứng.

Cuộc chiến giữa các máy tính gia đình thậm chí còn khốc liệt hơn. Với các công nghệ mới như đồ họa VGA và bộ xử lý Intel i386, các máy tính tương thích IBM PC đã chứng minh vị thế bất bại của mình. Năm 1993, Atari rời bỏ cuộc chiến để tập trung vào hệ máy console Jaguar của họ. Chẳng bao lâu sau, Commodore nhanh chóng tiếp bước Atari khi phá sản vào năm 1994. Chỉ có Apple là kiên trì, cố gắng duy trì chỗ đứng cho dòng Macintosh của mình.

IBM cũng không phải người chiến thắng. Năm 1994, Compaq đã thế chỗ IBM trở thành nhà cung cấp PC lớn nhất tại Mỹ. Các máy tính tương thích IBM PC phát triển khiến việc sở hữu bộ đôi "Wintel" – Windows và chip Intel – trở thành tiêu chuẩn công nghiệp.

Dù máy tính ngày càng trở nên phổ biến, việc mua được một chiếc vẫn không hề dễ dàng: công nghệ phát triển nhanh chóng, các tiêu chuẩn cạnh tranh xuất hiện và nhiều yếu tố phải được cân nhắc: nền tảng, bộ xử lí, hệ điều hành, modem, card âm thanh, card đồ họa, ổ CD-ROM cũng như ổ ZIP, và người dùng thường chỉ được giải thích rất sơ sài.

Nhưng, nếu bạn đưa ra được lựa chọn đúng đắn, bạn sẽ có những giây phút tuyệt vời nhất trong đời.

Xu hướng:

Những hồn ma trong The 7th Guest (1993) được diễn viên người thật đóng. Tựa game này, cùng với Myst, đã giúp CD-ROM trở nên phổ biến.

CD-ROM & FMV: Trong khi đĩa mềm (FDD) chỉ có 1,4MB, thì đĩa CD-ROM mới có thể chứa tận 650MB dữ liệu. Mức gia tăng đáng kể về dung lượng lưu trữ này đã cho phép các nhà phát triển theo đuổi những ý tưởng táo bạo nhất: dùng nhạc thu âm sẵn thay vì tệp MIDI, dùng cả hình nền được dựng sẵn, các đoạn phim cắt cảnh và thậm chí là diễn viên thật với FMV (Full Motion Video) thay cho đồ hoạ pixel. Dù nhanh chóng lỗi thời, nhưng vào thời điểm đó, FMV được ca ngợi là sự kết hợp được chờ đợi từ lâu giữa game và điện ảnh. Tuy nhiên, yêu cầu hệ thống lại cao: cần ổ đĩa CD-ROM, card âm thanh và card đồ hoạ đắt tiền.

Thang đánh giá ESRB là cách đối phó với yêu cầu kiểm duyệt nội dung game.

Entertainment Software Rating Board – ESRB: Mặc dù yếu tố bạo lực và sex trong game không phải là điều mới mẻ, việc sử dụng diễn viên thật trong các trò chơi như Mortal Kombat cũng như Night Trap đã làm dấy lên cuộc tranh cãi và một phiên điều trần về chủ đề này đã diễn ra vào năm 1993. Nintendo đã phản hồi bằng cách tự kiểm duyệt các trò chơi của mình, trong khi SEGA tạo ra hệ thống xếp hạng riêng. Dần dần một số công ty game đã hợp tác để thành lập Hiệp hội Phần mềm Giải trí (Entertainment Software Association – ESA), dẫn đến việc tạo ra hệ thống xếp hạng tự điều chỉnh ESRB vào năm 1994.

Aliens TC là một bản mod chuyển đổi hoàn toàn của Doom, dựa trên bộ phim Aliens và được ra mắt vào năm 1994.

Modding: Các lập trình viên đã mày mò mã nguồn từ thủa sơ khai của trò chơi điện tử, nhưng id Software đã nhận thấy việc chỉnh sửa Wolfenstein 3D quá cồng kềnh và quyết định làm cho Doom dễ chỉnh sửa hơn – mọi thứ cần thiết đều được chứa trong các tệp WAD ("Where’s All the Data?"). Với sự phổ biến rộng rãi của Doom và sự ra đời của Internet, hàng ngàn bản mod đã được tạo ra. Tư tưởng này đã được kế thừa vào Quake và sau này là Half-Life, dẫn đến sự ra đời của các bản mod huyền thoại như Team Fortress và Counter-Strike.

Năm 1990:

Windows 3.0 ra mắt. Microsoft đã hợp tác với nhiều công ty để bán các máy tính tương thích IBM PC với Windows 3.0 được cài đặt sẵn, qua đó giúp HĐH này trở nên cực kì phổ biến.

Mạng lưới toàn cầu (World Wide Web), tức Internet ngày nay, bắt đầu hình thành khi trình duyệt web đầu tiên, HTTP, HTML và các trang web xuất hiện.

Năm 1991:

Sonic the Hedgehog là sự đáp trả của SEGA cho Mario của Nintendo. Nhanh nhẹn và gai góc hơn, linh vật này đã trở thành một biểu tượng của ngành game thập niên 90, đặc biệt là trong cuộc chiến console giữa Nintendo và SEGA.

Super Nintendo ra mắt. Mặc dù ra đời muộn hơn nhiều so với Genesis/Mega Drive, hệ máy này đã "chiến thắng" thế hệ 16-bit, với 41 triệu máy bán ra.

Linux lần đầu ra mắt. Được Linus Torvalds tạo ra, hệ điều hành này đã khiến các hệ điều hành mã nguồn mở miễn phí được nhiều công ty và người dùng sử dụng.

Năm 1992:

Mortal Kombat không chỉ chinh phục các máy game thùng và bắt đầu một cuộc đối đầu lâu dài với Street Fighter, mà còn khiến các bậc phụ huynh phản đối dữ dội vì tính bạo lực trong game, mở đường cho sự ra đời của ESRB.

Năm 1993:

Myst sử dụng đĩa CD-ROM để mang đến một tựa game phiêu lưu tuyệt đẹp. Do được thiết kế tốt và dễ tiếp cận, Myst trở thành game bán chạy nhất trên PC.

Doom ra đời, tiếp cận hàng triệu người dưới dạng shareware. Doom là một trong những game quan trọng nhất mọi thời đại, mở đường cho thể loại bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS), giao đấu nhiều người (multiplayer deathmatches) và mod game.

Năm 1994:

SEGA Saturn ra mắt như một phiên bản kế nhiệm của Genesis/Mega Drive. Đắt đỏ, marketing kém và nhiều game chỉ có ở Nhật Bản, chiếc console này đã thất bại khi chỉ bán được 9 triệu máy.

PlayStation là hệ máy console đầu tiên của Sony. Một cỗ máy mạnh mẽ đem đồ họa 3D tới tận nhà, chiếc console này đã thống trị thị trường với hơn 100 triệu máy đã được bán ra.