1995-1999: Thế giới 3D và những khán giả mới

Nửa sau thập niên 90 tiếp tục chứng kiến nhiều tựa game mới đầy ấn tượng được ra mắt, sản sinh ra những dòng game kinh điển và thậm chí cả thể loại mới, nhưng giờ đây đồ hoạ 3D trở thành xu hướng mới.

Nhờ vào thế hệ console mới, Super Mario 64, Final Fantasy VII, Metal Gear Solid, Resident Evil, Medal of Honor, Tomb Raider và Gran Turismo đã bán được hàng triệu bản và thiết lập tiêu chuẩn mới cho game 3D.

Về phía PC, game RTS và FPS ngày càng trở nên phổ biến, với những tựa game bom tấn như Command & Conquer, Age of Empires, WarCraft II, StarCraft, Quake, Unreal và Half-Life – một phần nhờ vào tính năng đấu mạng trực tuyến ngày càng được ưa chuộng. Với lượng người chơi ngày càng tăng, doanh số bán ra của các tựa game như Full Throttle, Diablo, Phantasmagoria và Baldur’s Gate cũng vượt một triệu bản mỗi game, một thành tựu đáng kinh ngạc vào thời điểm đó.

Tuy nhiên, quá trình phát triển game nhanh chóng trở nên đắt đỏ hơn. Cái giá phải trả cho những sai lầm trở nên nặng nề hơn, khiến các công ty như Interplay chìm trong thất bại sau khi cố gắng chạy theo cơn sốt 3D và/hoặc thị trường console đang bùng nổ. Các dòng game kéo dài hàng thập kỷ đột ngột kết thúc sau bước chuyển mình sang 3D đáng thất vọng, như King’s Quest VIII: Mask of Eternity, Ultima IX: Ascension và Quest for Glory V: Dragon Fire.

Sự xuất hiện của Windows 95 đã khẳng định lại rằng PC giờ đây đồng nghĩa với Windows, nhưng bộ đôi "Wintel" đã suy yếu khi chip Pentium của Intel phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ AMD. Sự ganh đua cũng ngày càng gay gắt giữa các loại card gia tốc đồ hoạ 3D, card âm thanh, thiết bị ngoại vi như cần điều khiển và thậm chí cả trình duyệt Internet.

Với sự phổ biến của game 3D, các công ty như 3Dfx, Nvidia, S3 và ATI dùng card đồ hoạ "gia tốc 3D" của họ để tranh giành vị thế dẫn đầu – một cuộc chiến mà 3dfx đa phần chiếm ưu thế với dòng card Voodoo phổ biến.

Vào giữa thập niên 90, Internet đã trở thành lĩnh vực kinh doanh mới. Mọi công ty đều muốn có một trang web (dù đa phần không hiểu vì sao). eBay và Amazon được thành lập, các chiến dịch quảng cáo bằng biểu ngữ (banner ad) đầu tiên xuất hiện cùng với rất nhiều hiện tượng đầu cơ – bong bóng dot-com bắt đầu.

Hai trình duyệt tranh giành ưu thế vào thời điểm đó là: Internet Explorer và Netscape Navigator. Tuy nhiên, khi Microsoft tặng miễn phí trình duyệt cho bất kỳ ai sở hữu Windows 95, thắng lợi nhanh chóng đã được định đoạt, biến trình duyệt miễn phí thành truyền thống. Sau đó, một phiên tòa năm 1998 đã lên án Microsoft sử dụng mưu kế để giành vị thế độc quyền, nhưng mọi thứ đã quá muộn. Trong khi đó, Apple lại lạc lối. Pippin, hệ máy console mới của họ đã thất bại, trong khi Macintosh chỉ còn là một cổ vật. Giải pháp của họ là đưa Steve Jobs trở lại, người từng bị sa thải vào năm 1985. Nhờ đợt phát hành iMac vào năm 1998, ông đã vực dậy Apple, định vị công ty thành một lựa chọn thay thế "ngầu" và độc đáo khác với PC.

Vào cuối thập niên 90, nhờ tính phổ quát của Windows 95, các tựa game mới nổi tiếng và sức hút của Internet, máy tính cuối cùng đã trở thành xu thế chủ đạo.

Xu hướng:

GameSpy, tên ban đầu là QuakeSpy, được tạo ra vào năm 1996 để hỗ trợ chơi Quake trực tuyến.

Chế độ chơi nhiều người trực tuyến và LAN: Doom cho phép tối đa bốn người chơi tham gia đấu mạng (deathmatch). Khi truy cập Internet còn hạn chế, mọi người thường tổ chức những buổi chơi LAN cùng nhau. Khi các game như Quake và StarCraft xuất hiện, Internet đã phổ biến rộng rãi hơn nhiều, và việc chơi trực tuyến trở nên cực kỳ thịnh hành. Để tạo điều kiện cho quá trình này, các dịch vụ như GameSpy bắt đầu xuất hiện, tạo danh sách các máy chủ và xử lý quá trình ghép trận. Một lựa chọn phổ biến khác là trả tiền để chơi chế độ nhiều người chơi tại các quán Internet Café (còn gọi là Game Club, LAN house hay PC Bang).

Super Mario 64 là một trong những hình mẫu sơ khai của game 3D, minh chứng cho độ hiệu quả của dạng game này.

Đồ hoạ 3D: Thập niên 90 là thập kỷ của quá trình học hỏi về game 3D. Loại hình này vốn đã khó giải thích ngay từ ban đầu. Ultima Underworld (1992) đã phải chạy quảng cáo trên tạp chí với hình ảnh vật thể từ nhiều góc độ để minh hoạ khái niệm này. Sau đó là các vấn đề như điều khiển nhân vật (và góc nhìn) trong không gian 3D, các công nghệ render cạnh tranh, công cụ thô sơ, yêu cầu hệ thống cao, v.v. Đó là một hành trình dài, nhưng đã dẫn đến những bước đột phá quan trọng, chẳng hạn như phổ biến cần điều khiển analog.

Lineage vượt mốc 3 người chơi hằng tháng, trở thành tựa game trực tuyến lớn nhất trước thời đại của World of Warcraft.

MUD và MMO: MUD và các tựa RPG trực tuyến đã tồn tại từ cuối thập niên 70, nhưng nhờ có Internet, vào giữa thập niên 90 độ phổ biến của chúng mới thực sự bùng nổ và vươn ra toàn thế giới. Có hàng ngàn MUD để chơi trực tuyến, từ những cuộc phiêu lưu RPG hào hùng tới các game chỉ có chế độ PvP và máy chủ nhập vai dành cho người lớn. Ở Mỹ, các tựa game như Ultima Online (1997) và EverQuest (1999) đã thiết lập tiêu chuẩn cho MMORPG phương Tây, mở đường cho World of Warcraft (2004), trong khi Lineage (1998) đạt đến hàng triệu người chơi ở Hàn Quốc.

Năm 1995:

Windows 95 ra mắt. Một bước ngoặt giúp máy tính trở nên thân thiện với người dùng hơn và hoà chung với định nghĩa máy tính cá nhân (PC).

Năm 1996:

Pokémon ra mắt tại Nhật Bản trên Game Boy, bán được 10 triệu bản. Cập bến thị trường phương Tây vào năm 1998, mở đầu cho "cơn sốt Pokémon" (Pokémania) trên quy mô toàn cầu, với game, anime, đồ chơi, thẻ bài, v.v.

Nintendo 64 ra mắt, vẫn sử dụng băng (cartridge) nhưng có cần analog mới. Doanh số toàn cầu của N64 đạt 32 triệu bản.

Quake nhanh chóng tiếp bước Doom, với hệ thống vật lý và đồ hoạ 3D hoàn toàn. Một cột mốc quan trọng phổ biến chế độ deathmatch, kiểu điều khiển WASD và các bản mod như Team Fortress, dẫn đến loại hình Machinima và hình thức speedrun.

Năm 1997:

Đĩa DVD bắt đầu được thương mại hoá tại Mỹ, với lợi thế dung lượng lưu trữ lớn và tốc độ truyền dữ liệu nhanh hơn đĩa CD.

Năm 1998:

StarCraft ra mắt. Tựa game RTS nổi tiếng nhất mọi thời đại, với ba chủng tộc, cốt truyện tuyệt vời và chế độ nhiều người chơi xuất sắc. Game sớm trở thành một biểu tượng sơ khai trong làng eSport và bán ra hơn 11 triệu bản.

iMac ra mắt. Đứa con tinh thần của Steve Jobs khi trở về vị trí CEO, iMac đánh dấu sự hồi sinh và khởi sắc của Apple.

Dreamcast ra mắt. Đối mặt với độ phổ biến áp đảo của PS2 và vấn đề nội bộ trong chính SEGA, Dreamcast nhanh chóng bị bỏ rơi, bán được 9 triệu bản.

Half-Life đưa thể loại FPS từ những đấu trường chết chóc đến một thế giới nhập vai đầy tương tác, lấy lối kể chuyện liền mạch làm gốc. Game cũng có vô số bản mod, trong đó có Counter-Strike vẫn còn phổ biến đến tận ngày nay.

Năm 1999:

Bleem! ra mắt. Trình giả lập PS1 thương mại cho PC, nhưng lại bị Sony kiện tụng dữ dội. Mặc dù thắng kiện, chi phí pháp lý đã khiến công ty phải đóng cửa và giả lập trở thành chủ đề cấm kỵ trong ngành.