Deus Ex: Human Revolution

Deus Ex: Human Revolution là một dự án gặp nhiều sóng gió. Đây là tựa game đầu tay của Eidos Montréal, và không một ai trong đội ngũ từng tham gia làm Deus Ex trước đó. Mặc dù được giới phê bình khen ngợi và thành công về mặt thương mại, Invisible War (2003) lại là phần tiếp theo bị giản lược quá đà khiến fan chán ngán. Vì vậy, khi Square Enix công bố HR, không ít người đã chuẩn bị tinh thần cho một thảm hoạ, hoặc tệ hơn nữa.

Thế nhưng, đội ngũ phát triển mới lại là fan cuồng của bản gốc, và họ đặt mục tiêu giữ trọn tinh thần thiết kế nguyên bản, một nhiệm vụ cực kì khó khăn. Hai năm đầu tiên của quá trình phát triển gần như chỉ tập trung vào prototype, loay hoay tìm ra lối chơi Deus Ex mà họ muốn tái tạo. Khi đã tìm được công thức, đội ngũ chỉ còn vỏn vẹn hai năm để hoàn thiện toàn bộ game. Điều này gây ra không ít vấn đề, nhưng đồng thời cũng khiến những thành quả mà HR đạt được trở nên ấn tượng hơn nhiều.

Vì muốn giữ vững cốt truyện của dòng Deus Ex, đội ngũ phát triển đã biến HR thành phần tiền truyện lấy bối cảnh năm 2027, tức 25 năm trước phần đầu tiên. Nhân vật chính là Adam Jensen, trưởng bộ phận an ninh của Sarif Industries, một tập đoàn công nghệ sinh học tiên tiến. Sau cuộc tấn công vào trụ sở Sarif ở Detroit do một nhóm lính đánh thuê thực hiện, Jensen bị thương nặng đến mức tưởng như không qua khỏi. Công ty sau đó đã cứu sống Jensen bằng những augmentation tiên tiến nhất, biến anh trở thành một trong những con người cấy ghép máy móc nhiều nhất thời kì đó.

Một trong những nguồn cảm hứng chính về mặt cốt truyện là thần thoại Icarus, hiện hữu trong một vài trailer và bài hát chủ đề tuyệt hay. Chủ đề này được phản ánh xuyên suốt cả DX1 và HR, cùng với những thuyết âm mưu, siêu tập đoàn, giám sát đại trà, tự do, tiến bộ công nghệ ảnh hưởng đến giai cấp xã hội và nhiều chủ đề khác. Dù kết thúc hơi vội vã, phần lớn chủ đề được khai thác khá sâu sắc, còn các nhiệm vụ phụ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng thế giới.

Lối chơi của Human Revolution trung thành với bốn tôn chỉ của dòng Deus Ex: sự kết hợp linh hoạt giữa FPS, lén lút, khám phá và tương tác xã hội, nhưng khác biệt về cách triển khai. Thiết kế màn chơi vẫn tuân theo những nguyên lí tương tự, nhưng ưu tiên môi trường chi tiết thay vì bản đồ siêu rộng. Game còn bổ sung một phần mini-game hack hấp dẫn bất ngờ và đóng vai trò then chốt, trong khi hệ thống hội thoại mới biến các cuộc nói chuyện thành những màn giải đố thú vị.

Hệ thống chiến đấu nhìn chung cũng được cải tiến, nhưng cũng có vài cơ chế khiến game dễ quá mức. Điển hình là hệ thống ẩn nấp, đòn hạ gục và hệ thống XP. Game vẫn dùng góc nhìn thứ nhất, nhưng khi vào chỗ nấp thì chuyển sang góc nhìn thứ ba, cho phép người chơi thò đầu nhìn quanh góc tường. Dù không bắt buộc, nhưng vì nhiều khu vực được thiết kế xoay quanh cơ chế này nên khá khó để bỏ qua.

Đòn hạ gục là đòn cận chiến duy nhất trong game với hai dạng là có hoặc không gây sát thương. Chiêu thức này vô hiệu hoá nhanh chóng một (hoặc hai nếu có nâng cấp) mục tiêu thường chỉ trong một đòn, đồng thời bạn sẽ không bị phát hiện hay tấn công trong lúc đó. Đây là một cơ chế không bắt buộc, nên người chơi muốn thử thách hơn có thể chọn không dùng.

Game còn thưởng thêm kinh nghiệm khi hoàn thành nhiệm vụ mà không bị phát hiện hay kích hoạt báo động, nhưng những phần thưởng khác không có cảm giác tương xứng như vậy.

"Thuyết phục cả đội ngũ toàn tâm toàn ý cũng là một nhiệm vụ cực kì khó, bởi vì bạn phải đến và nói những câu kiểu: 'OK, trong hai tháng tới mọi người sẽ chỉ làm phần này, và chỉ có khoảng 30% người chơi mới nhìn thấy nó'. Đa số những game khác đều đi theo triết lí: 'đã bỏ tiền và thời gian làm ra thì tất cả người chơi đều phải thấy'."

– Jean-François Dugas, Đạo diễn của Deus Ex: Human Revolution 

Ví dụ: hành động hack luôn mang lại XP, trong khi tìm kiếm và nhập mật khẩu thì lại không. Đây không phải vấn đề quá lớn vì bạn sẽ kiếm đủ XP bất kể lối chơi, nhưng rõ ràng game ưu ái một số kiểu chơi và cách tiếp cận cụ thể. Tương tự, điểm trừ tai tiếng nhất của HR chính là những trận đấu trùm. Vì áp lực thời gian, phần này được một studio bên ngoài đảm nhiệm, và kết quả cũng lạc quẻ y như vậy. Người chơi buộc phải chiến đấu với những tên lính đánh thuê lì đòn trong không gian nhỏ và khép kín, trái ngược hoàn toàn với các nhiệm vụ khác trong game.

May thay, phiên bản Director's Cut ra mắt vào năm 2013 đã bổ sung thêm lựa chọn lén lút và hack để mở rộng phong cách chơi. Ngoài ra, phiên bản này còn kèm theo bình luận của đạo diễn, phim tài liệu về quá trình phát triển, toàn bộ DLC cùng đồ họa cải tiến đôi chút.

Lấy cảm hứng sâu sắc từ chủ đề cyberpunk và thời kỳ Phục Hưng, thẩm mĩ có lẽ là điểm đáng nhớ nhất của Human Revolution. Những chủ đề này được thể hiện rõ qua thiết kế nhân vật và cách kể chuyện bằng môi trường. Sự đối lập mạnh mẽ, chủ yếu giữa hai màu đen và vàng ánh kim, thường mang nét tương đồng với kĩ thuật chiaroscuro, tạo nên một bầu không khí đặc trưng.

Lớp phủ màu vàng từng gây tranh cãi, nhưng đã được giảm nhẹ trong Director’s Cut. Nhìn chung, khía cạnh này là một điểm sáng ấn tượng nhất của game, đưa Human Revolution lên một tầm cao mới khi kết hợp cùng soundtrack đỉnh cao của Michael McCann.

Nếu đứng một mình, Deus Ex: Human Revolution chính là một trong những tựa RPG AAA hay nhất thập kỉ vừa qua. Xét theo vai trò tiền truyện của Deus Ex, game vẫn hụt hơi ở vài khía cạnh, nhưng cũng đã tiến rất gần. Đây là một thành công hiếm hoi giữa vô số sản phẩm đương thời. HR chứng minh rằng một dự án reboot AAA hiện đại, dù do một studio hoàn toàn mới đảm nhiệm và không có sự tham gia của các nhà sáng tạo gốc, vẫn có thể thành công và tạo nên bản sắc riêng trong khi vẫn trung thành với cội nguồn.

Tiếc rằng chúng ta không thể có nhận định tương tự về Mankind Divided, phần hậu truyện trực tiếp ra mắt năm 2016. Đồ họa đẹp hơn, phần chơi hack thú vị hơn, khu vực trung tâm ở Prague cũng rất ấn tượng, nhưng gần như mọi mặt khác đều kém hơn so với phần tiền nhiệm.

Thiết kế màn chơi quá đơn giản; cốt truyện thì như thể bị cắt đôi (khả năng cao vì Square Enix từng ấp ủ kế hoạch cho một bộ ba); phần kịch bản thì thừa thãi lời thoại giải thích, còn tổng thể game lại quá dễ. Tệ hơn nữa, họ còn thêm microtransaction ngay trong phần chơi đơn và cả một chế độ cạnh tranh pay-to-win.

Deus Ex: Human Revolution bán rất chạy và đoạt nhiều giải Game of the Year. Trái lại, Mankind Divided dù được giới phê bình đánh giá tích cực, lại không được lòng công chúng, dẫn đến doanh số đáng thất vọng. Giống như Invisible War, thiệt hại của game đủ lớn để Square Enix xếp thương hiệu này vào ngăn đá, đưa Deus Ex trở lại trạng thái ngủ đông một cách đầy tiếc nuối. FAX

Theo báo cáo của Jim Sterling, Deus Ex: Mankind Divided đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ sự can thiệp của nhà phát hành, khi Square Enix ra lệnh đưa vào chế độ cạnh tranh pay-to-win và yêu cầu thêm microtransaction vào phần chơi chính chỉ vài tuần trước khi phát hành.