Dunjonquest: Temple of Apshai

Engine của Apshai đã được tái sử dụng cho nhiều trò chơi. Việc Automated Simulations từ chối cập nhật công nghệ của mình sau cùng đã khiến công ty mất thị phần vào tay các trò chơi mới hơn và Jon Freeman rời khỏi công ty.

Hầm ngục thoang thoảng hương vani. Đây là một trong nhiều bài học cuộc sống quan trọng mà tôi đã học được trong những ngày đầu phiêu lưu khi tôi bước chân xuống những tầng ngục sâu thẳm của Temple of Apshai.

Temple of Apshai là sản phẩm do Jim Connelley, một dungeon master đầy nhiệt huyết cùng hai người bạn chơi D&D của ông là Jon Freeman và Jeff Johnson ấp ủ. Tựa game ra đời nhằm thỏa mãn khao khát của họ về “phiêu lưu đồ họa”, nơi chiến lược và một chút may mắn đóng vai trò then chốt, khác với các trò chơi phiêu lưu chỉ dùng văn bản thời bấy giờ (như Colossal Cave hay Zork), vốn tuy giàu trí tưởng tượng nhưng lại chỉ có một lời giải đã định sẵn.

Đây là tựa game đầu tiên trong series sau này được gọi là Dunjonquest. Dù ngày nay hiếm khi được nhắc đến, series này có rất nhiều phần nối tiếp, bản mở rộng, và từng là một trong những tựa game máy tính bán chạy nhất thời kỳ đầu, thậm chí đã vượt mặt Wizardry I và Ultima I lúc mới ra mắt.

Mặc dù đồ họa vuông vức, đen trắng của TRS-80 từng được ca ngợi hết lời vào năm 1979 (vì thời đó cũng chẳng có gì để so sánh), bí quyết thật sự tạo nên thành công của Temple of Apshai lại nằm ở hệ thống chiến lược, cách hành văn sinh động , và nhân vật đầy cá tính.

Như mọi cuộc phiêu lưu tuyệt vời khác, người chơi bắt đầu tại một quán trọ, nơi họ có thể tùy chỉnh chỉ số nhân vật (hoặc để Chủ quán trọ tung xúc xắc quyết định giúp) và mua sắm trang bị. Lấy cảm hứng từ D&D, Apshai cũng sử dụng các chỉ số cơ bản tương tự và cho phép người chơi tùy ý chỉnh sửa – một phần để họ có thể chuyển nhân vật từ RPG cờ bàn sang, phần khác là do hệ máy TRS-80 ban đầu không thể lưu dữ liệu nhân vật trên băng cassette.

Sau khi đã trang bị đầy đủ (hoặc không), cuộc phiêu lưu bắt đầu. Hầm ngục đầu tiên, Temple of Apshai, là một ngôi đền đã bị lãng quên và giờ bị cây cối hoang dại bao phủ. Nó đầy rẫy bẫy, cửa bí mật, những viên ngọc lấp lánh và là nơi sinh sống của đủ loại sinh vật ghê tởm – những con slime khổng lồ, côn trùng to lớn đủ loại và những thứ đã chết từ lâu mà vẫn không chịu chấp nhận.

The Upper Reaches of Apshai, bản mở rộng ra mắt vào năm 1981, có thêm một hầm ngục mới. Với nội dung hài hước, lấy bối cảnh là khu vườn và dãy nhà phía sau quán trọ. Có đủ thứ chuyện kỳ quặc trong vườn rau đang chờ các anh hùng đến điều tra, chiến đấu với những bà nội trợ giận dữ và cà chua sát thủ, nếu may mắn thì bạn có thể tìm được một nồi súp gà thơm lừng hoặc vài bộ quần áo không phù hợp.

Bản mở rộng thứ hai, Curse of Ra (1981), lấy bối cảnh tại một kim tự tháp bị nguyền rủa giữa sa mạc hoang vu. Đầy rẫy những hành lang hẹp quanh co, cạm bẫy rình rập từng bước đi và những tảng đá khổng lồ bất ngờ rơi xuống chặn lối thoát, các anh hùng sẽ phải đối mặt với những kẻ thù kỳ lạ như nhân sư, xác ướp, và đáng sợ nhất: lạc đà hoang dã.

Mỗi hầm ngục có bốn tầng, mỗi tầng đều khó hơn tầng trước, nhưng người chơi có thể tự do chọn tầng nào để khám phá trước không cần theo thứ tự. Không có kết thúc thực sự, người chơi có thể quay lại khám phá các hầm ngục bao nhiêu lần tùy thích và thấy các quái vật (cả đứng yên lẫn lang thang) được hồi sinh và cả kho báu mới.

Khi bước vào một căn phòng, người chơi có thể dò tìm bẫy và cửa bí mật, nhặt kho báu hoặc áp tai vào cửa để nghe ngóng xem có chuyển động gì trong căn phòng kế tiếp hay không. Khi chỉ số Intelligence (Trí tuệ) và Ego (Bản ngã) đủ cao, nhà thám hiểm thậm chí có thể nói khéo để kẻ thù nguy hiểm cho qua. Nếu ngoại giao không thành, trận chiến sẽ khởi tranh.

Người chơi có bốn cách để tiêu diệt kẻ thù: một cú vung kiếm bình thường, một cú đâm mạnh mẽ có thể gây sát thương lớn nhưng cũng khiến nhân vật dễ bị tấn công hơn, một chiêu gạt ưu tiên phòng thủ hơn tấn công và một chiếc cung để bắn kẻ thù từ xa miễn là có đủ tên. Trang bị và kinh nghiệm của nhân vật cũng đóng vai trò nhất định, và người chơi phải thận trọng và tránh mệt mỏi đến mức không thể hành động.

Kịch bản siêu phẩm chính là yếu tố tạo nên khí sắc cho trò chơi này. Mỗi phòng trong hầm ngục (233 phòng trong Temple of Apshai và hơn 500 phòng nếu tính cả bản mở rộng) đều được đánh số để người chơi có thể tìm được trong cuốn sổ hướng dẫn với hình minh họa tuyệt đẹp (thể hiện rõ nỗ lực của những người đam mê trò chơi cờ bàn) và đọc miêu tả của căn phòng họ vừa bước vào. Những mô tả này, nên đi kèm với một giọng đọc huyền bí, thực sự đem đến một cá tính độc đáo cho những hầm ngục.

Những hang động thơm mùi vani, âm thanh gầm rú vang vọng ngày một rõ khi nhà phiêu lưu bước về một hướng nhất định, tiếng “PHỤT!” của một chiếc bẫy nỏ mà ai đó dường như đã quên không gắn tên vào... Mọi thứ đã tạo nên một thế giới để người chơi tự dệt nên câu chuyện của riêng mình, đồng thời khiến cho phần đồ họa vốn đơn sơ (nếu xét theo tiêu chuẩn ngày nay) trở nên sống động nhờ sức mạnh của trí tưởng tượng.

Ngoài việc tạo nên bầu không khí, những miêu tả về căn phòng còn cung cấp manh mối giúp người chơi phát hiện cửa bí mật, bẫy, kho báu hoặc quái vật. Bạn có thấy vài vết xước trên sàn gần bức tường phía Đông không? Khả năng cao là có cửa bí mật ở đó đấy. Có bộ xương nằm trên sàn à? Chớ chủ quan, có lẽ hắn vẫn còn khoẻ chán. Thấy quần áo đang phơi khô sao? Chuẩn bị tinh thần đi, cơn thịnh nộ của một bà nội trợ giận dữ đang chờ đợi.

Nhờ lối viết gợi hình và hệ thống chiến đấu mang tính chiến lược, Temple of Apshai là một tựa game kinh điển vượt thời gian, vẫn giữ nguyên giá trị chơi lại cho đến ngày nay. Ngay cả khi người chơi đã thuộc lòng bản đồ của mọi hầm ngục, trải nghiệm đọc mô tả của phòng vẫn giống như cảm giác được quay lại một cuốn tiểu thuyết yêu thích, và kể cả với người chơi kì cựu, sinh tử trong chiến trận vẫn là câu chuyện không bao giờ ngã ngũ. JY

Nối tiếp Temple of Apshai là một loạt "MicroQuests", những bản Dunjonquest ngắn, đơn giản và có nhiều yếu tố arcade hơn. Hậu bản "thật sự" của game là Hellfire Warrior (1980), với các cơ chế được cải tiến. Tựa game này còn có hai bản mở rộng, nhưng không được biết đến nhiều như bản gốc.