Ultima
*Vào năm 1986 Ultima được phát hành lại dưới tên Ultima 1: The First Age of Darkness, với phiên bản mới cho Apple II, C64, IBM PC cũng như các dòng máy tính Nhật Bản như MSX2 và FM-Towns.
Ultima là tựa RPG chuyên nghiệp đầu tiên do Richard Garriott phát hành, và điều này đã được thể hiện rất rõ. Chàng trai đam mê máy tính ngày đó đã đưa vào tất cả những gì mà ông cho là thú vị, nên không có gì là giới hạn cả!
Với việc kết hợp một bản đồ thế giới rộng lớn, đầy màu sắc và sáng tạo cùng các hầm ngục dạng khung dây (wire-frame) được tạo ngẫu nhiên từ Akalabeth và thậm chí là cả trận chiến không gian cực kì khó chịu – tương tự như trò chơi Star Raiders trên hệ Atari 8 bit – Ultima đã mang đến cho người chơi nhiều yếu tố thú vị và hấp dẫn, nên không khó để hiểu tại sao trò chơi lại thành công đến vậy.
Khi trò chơi bắt đầu, bốn lục địa của Sosaria đã bị gã phù thuỷ độc ác Mondain – kẻ đã sử dụng Ngọc bất tử để trở nên bất khả chiến bại – chinh phục. Hi vọng duy nhất của bạn là thu thập bốn viên ngọc ma thuật để cung cấp năng lượng cho cỗ máy thời gian, quay ngược thời gian và đánh bại tên phù thuỷ trước khi hắn nhận được sức mạnh.
Về cơ bản, bạn có thể khám phá thế giới theo ý muốn vì giải pháp và cơ chế của trò chơi được kết nối khá lỏng lẻo. Nhưng đây lại là điều tốt, vì suy cho cùng bạn sẽ chỉ mất khoảng 2 – 5 tiếng để cơ bản hoàn thành Ultima , nếu bạn biết mình cần làm gì.
Phần lớn thời gian đó được dùng để kiếm đủ vàng nhằm mua thức ăn và vật dụng cho mục đích sinh tồn, cũng như tiêu diệt quái vật để tích luỹ đủ điểm kinh nghiệm nhằm đạt điều kiện sở hữu cỗ máy thời gian và hoàn thành trò chơi. Đây là tác dụng duy nhất của XP, còn cấp độ nhân vật thì không cần thiết trong game này.
Điểm sinh lực có thể kiếm được thông qua việc tiêu diệt quái vật và thoát khỏi hầm ngục, hoặc đưa tiền cho một trong tám vị vua cai trị thế giới (một trong số đó là Lord British lừng danh – bản ngã thứ hai của Garriott). Người chơi có thể cải thiện điểm thuộc tính bằng cách xác định vị trí và tương tác với các biển báo nằm rải rác trên khắp thế giới, cũng như được nhận điểm thưởng khi đến chỗ các biển báo này nếu đã nhận nhiệm vụ từ bốn vị vua. Nhiệm vụ của các vị vua khác thường là tiêu diệt quái vật trong các hầm ngục mà đằng nào bạn cũng sẽ vào, hoặc bạn cũng thể đi giải cứu các công chúa bị giam cầm trong lâu đài.
Cơ chế chiến đấu của game khá giống với Akalabeth, chỉ khác là bị giới hạn thời gian hành động, và nếu không hành động kịp thì bạn sẽ bị mất lượt. Đồng thời những cuộc chạm trán với kẻ thù ngẫu nhiên không chỉ xảy ra bên trong hầm ngục mà cả ở thế giới bên ngoài.
Thị trấn và lâu đài là những khu vực giới hạn trong một màn hình, nơi mà bạn có thể tìm được hầu hết đáp án của game bằng cách nghe lỏm những gã hề ồn ào, hoặc tiêu tiền ở quán bar. Bạn có thể kiếm vật phẩm và lương thực bằng cách mua hoặc ăn trộm, nhưng điều đó có thể sẽ làm những tên lính gác vạm vỡ tức giận. Khi người chơi tiến triển trong game, công nghệ của thế giới cũng phát triển theo. Nhiều loại vũ khí và áo giáp mới sẽ bắt đầu xuất hiện trong các cửa hàng, đi từ kiếm và cung đến súng lục, kiếm năng lượng và thậm chí cả "súng phazor". Trong đó cũng có cả các loại phương tiện, chẳng hạn như tàu đệm khí có laze và tàu con thoi.
Ultima cho phép bạn chọn giữa các chủng tộc Người, Tiên, Người lùn hoặc "Bobbit" dưới dạng Chiến binh, Tu sĩ, Hiệp khách hay Pháp sư. Những lựa chọn này chủ yếu chỉ thay đổi các thuộc tính ban đầu vì nghề nào cũng sử dụng được tất cả trang bị, nhưng chỉ có Pháp sư mới có thể niệm một số câu thần chú.
“Sau thành công của Akalabeth, tôi quyết định bắt đầu lại với tác phẩm đầu tiên hướng đến đối tượng công chúng mua game. Tôi đã bắt đầu làm một game có tên ban đầu là ‘Ultimatum’! Được xây dựng phần lớn trên cùng nền tảng mã nguồn của Akalabeth, trò chơi tiếp tục rèn rũa thêm các kĩ thuật xây dựng thế giới ảo của Richard Garriott. Bản đồ game chủ yếu dựa trên thế giới D&D Sosaria do tôi tạo ra. Khi hoàn thành, chúng tôi đã phát hành trò chơi với cái tên Ultima.
– Richard Garriot, cha đẻ của Ultima
Cơ chế phép thuật khá đơn giản, với việc chỉ một vài loại thần chú được bán dưới dạng cuộn phép dùng một lần. Và trên thực tế, chỉ có 2 câu thần chú là hữu dụng: Thang lên và Thang xuống. Hai câu thần chú này giúp hầm ngục trở nên dễ thở hơn, vì chúng giúp người chơi tránh khỏi việc phải tốn công lập bản đồ chi tiết hay tìm kiếm những cánh cửa bí mật.
Đây là một phần lí do vì sao Ultima lại mang tính đột phá đến vậy: trong khi các game nhập vai khác chỉ ở dạng dungeoncrawler (mò mẫm trong hầm ngục), Ultima lại là một cuộc phiêu lưu hoành tráng. Bạn sẽ khám phá một thế giới rộng lớn, ghé thăm các thị trấn, tán phét với vua, cưỡi ngựa, du hành thời gian, ra ngoài vũ trụ và dĩ nhiên là cả chiến đấu với quái vật trong hầm ngục nữa. Nhưng việc bắt đầu chơi lại khá dễ dàng: chỉ cần đọc sách hướng dẫn tuyệt đẹp do Denis Loubet minh hoạ để được hoà mình vào thế giới này, và Tờ tóm tắt lệnh để học các phím tắt khi chơi.
Ultima là tựa game RPG đúng nghĩa đầu tiên mà tôi chơi. Mặc dù tôi có hiểu biết đôi chút về thể loại này này nhờ bộ sách Endless Quest và Choose your Own Adventure, nhưng tựa game này không giống bất cứ thứ gì mà tâm trí 13 tuổi của tôi từng trải nghiệm vào năm 1988 trên chiếc Commodore 64 mới tậu.
Trò chơi này đã dạy tôi bố cục của bàn phím và cách những "game nhập vai" này hoạt động. Đi tìm manh mối. Khám phá thế giới với nhiều nét đặc sắc qua nội dung văn bản và hình ảnh minh hoạ tuyệt vời của sách hướng dẫn. Được thực sự THAM GIA vào một cuộc phiêu lưu, thay vì chỉ xem hoạt hình The Hobbit. Vào cái thời mà các bài hướng dẫn chơi game chưa dễ tiếp cận, tôi chỉ mất một tháng để hoàn thành Ultima, với một lần duy nhất dùng gợi ý của Origin ở gần cuối trò chơi. Và chính điều đó đã khiến tôi say mê toàn bộ thể loại này.
Liệu một trò chơi khó và khắc nghiệt hơn như Wizardry, với các bẫy chết chóc và nhiều nhân vật có thể bị xoá sổ vĩnh viễn chỉ trong chốc lát, có thể làm được điều tương tự?
Liệu Apshai, với cơ chế điều khiển phức tạp, thông tin chi tiết về thế giới ẩn chứa sau bức tường chữ trong cuốn sổ tay đi kèm và hệ thống phát triển nhân vật chậm hơn nhiều, có thể làm được điều tương tự? Có lẽ là không. RM
Fan Joseph Propati đã tạo ra một trò chơi cờ bàn chuyển thể từ Ultima để chơi solo. Bạn có thể tìm thấy trò chơi miễn phí này tại www.boardgame geek.com