The Return Of Heracles

Stuart Smith là một nhân vật khá bí ẩn ở giai đoạn sơ khai của lịch sử CRPG. Sản phẩm của ông đều vô cùng xuất sắc, phản ánh niềm tin rằng việc tạo ra những trò chơi vô tri, không có giá trị giáo dục là một việc làm vô nghĩa. Có lẽ chính quan điểm này đã khiến ông vĩnh viễn rời khỏi ngành phát triển game từ sớm.

Trò chơi đầu tiên của ông là Fracas (1980), một RPG thời kì đầu, cho phép tối đa tám người chơi cùng khám phá một thành phố dạng mê cung, cạnh tranh (hoặc hợp tác) để xem ai sẽ hoàn thành những thử thách tự đặt ra trước tiên. Một tính năng nổi bật của Fracas và những trò chơi sau này của Smith là tính tự chủ của NPC: mọi sinh vật trong game đều là độc nhất, tự do khám phá mê cung như người chơi, nhặt vật phẩm, chiến đấu với kẻ thù từ các phe phái khác và cả lên cấp nữa!

Ý tưởng này được mở rộng trong Ali Baba and the Forty Thieves (1981), mang đến một hầm ngục phức tạp hơn với 40 tên cướp, cửa hàng, NPC như Aladdin và nhiều sinh vật độc đáo khác. Mục tiêu của bạn là giải cứu Công chúa Buddir-al-Buddoor và ngoài ảnh hưởng rõ ràng từ Nghìn lẻ một đêm, trò chơi này cũng lấy cảm hứng từ các tác phẩm của Tolkien và truyện dân gian.

Tựa game tiếp theo của Smith chặt chẽ hơn và là tác phẩm hay nhất của ông trong lòng người hâm mộ. The Return of Heracles gắn liền với thần thoại Hy Lạp đến mức có thể xếp vào loại "giải trí giáo dục" (edutainment), nhưng theo kiểu The Oregon Trail – bạn gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc tìm hiểu về vô số khía cạnh (hầu hết là chính xác) của các thần thoại, truyền thuyết và văn hóa Hy Lạp cổ đại. Trò chơi có mức độ phi tuyến tính cao đến bất ngờ. Bạn có thể hoá thân thành nhiều người hùng Hy Lạp (Perseus, Hippolyta, Jason, Achilles, Odysseus, v.v.), chơi từ một đến tất cả 19 nhân vật cùng lúc, và tự quyết định sẽ né tránh hay tiêu diệt mọi nhân vật gặp phải.

Một số trận chiến là bất khả kháng, bởi mục đích của trò chơi – hoàn thành Mười hai chiến công của Heracles – buộc bạn phải chặt đầu Hydra và giết con Sư tử Nemea. Tuy vậy, bạn có thể tự do né tránh phần lớn các nhân vật, ngoài ra còn có cả những khu vực có thể bỏ qua hoàn toàn.

Khía cạnh giáo dục của trò chơi thực sự nổi bật: những trích đoạn hấp dẫn giải thích về thần thoại và thông tin lịch sử, giúp các nhân vật trở nên sống động bất chấp giới hạn phần cứng thời đó. Kí ức tuổi thơ của tôi về bi kịch của Endymion (trong thần thoại, và thường là trong game) đã theo tôi suốt cuộc đời. Ấn tượng này sâu đậm đến mức tôi đã đặt tên đệm cho con trai mình là Endymion, hầu như chỉ vì trải nghiệm với trò chơi này.

Sự chuyển đổi giữa bản đồ thế giới của Hy Lạp và các bản đồ "nội khu" khá là sáng tạo vào thời điểm đó. Người chơi có hiểu biết nhất định về địa lí và thần thoại Hy Lạp thậm chí có thể đoán được hướng đi của nhiều nhiệm vụ (đến một mức độ nhất định) mà không cần phải mò mẫm trong thế giới rộng lớn hoặc hỏi ý kiến của Nhà tiên tri ở Delphi.

Nhưng đừng ngộ nhận, khía cạnh phiêu lưu nhập vai của trò chơi vẫn tuyệt diệu so với thời đại. Giới hạn 200 lượt mỗi nhiệm vụ duy trì nhịp độ gấp gáp và căng thẳng, còn những yếu tố ngẫu nhiên như NPC lang thang và tính khí thất thường của các vị thần (khi leo lên đỉnh Olympus, bạn có thể được ban phước hoặc bị nguyền rủa) khiến mỗi lần chơi đều hoàn toàn tươi mới. Nền kinh tế chặt chẽ, nguồn lực tài chính (gần như) hữu hạn sẽ khiến người chơi phải đưa ra những lựa chọn khó khăn. Do đó, càng nhiều nhân vật, càng khó đảm bảo đủ vật phẩm cho tất cả. Kiểu chơi "speedrun" ít nhân vật rõ ràng rất phổ biến trong cộng đồng retro, nhưng nếu chơi đủ dàn nhân vật, có thể bạn sẽ thấy đau lòng khi nhìn họ gục ngã gần như "trần trụi" trong phân đoạn trận chiến thành Troy.

So với những tựa RPG 100 giờ ngày nay, thật đáng kinh ngạc khi The Return of Heracles có thể phô diễn "tuyển tập" thần thoại Hy Lạp dồn dập như súng liên thanh từ màn hình này sang màn hình khác. Tất nhiên là bất kì game nào mà bạn có thể lấy được Bộ lông cừu vàng, hiên ngang cưỡi Con ngựa thành Troy, và trèo lên đỉnh núi Olympus chỉ trong vài phút đều không thể thiếu yếu tố hành động được.

Về các khía cạnh nhập tâm khác, lượng âm thanh khá khiêm tốn trong game được triển khai tốt đến mức vẫn còn gây ấn tượng mạnh đến tận ngày nay. Tiếng sóng biển rì rào ở những cảnh ngoài khơi, cổng thành đóng mở và những âm điệu đặc trưng biểu thị mức độ sát thương gây ra khi tấn công – từ đòn sượt qua gần như không nghe thấy, đến âm trầm nặng nề của đòn chí tử. Nhạc nền cũng có thể được liệt vào hàng kiệt tác lúc bấy giờ, với danh sách bài hát ít ỏi nhưng đều phù hợp với chủ đề và hằn sâu trong tâm trí.

Nhìn chung, The Return of Heracles nổi bật nhờ vào khối lượng nội dung giải trí khổng lồ, nhất là với tuổi đời từ năm 1983, khi đối thủ duy nhất của trò chơi này chỉ là Wizardry III và Ultima III. Nhưng Wizardry vốn không cùng phong cách, còn Lord British phải mất thêm hai năm nữa để mài giũa tay nghề và phát hành một tựa CRPG đạt đến chiều sâu kể chuyện và cảm xúc mà Stuart Smith đã hoàn thiện trước đó – mặc dù Smith có một lợi thế nhỏ: ông mượn lại những câu chuyện đã được trau chuốt suốt hàng thiên niên kỉ. QX